Hacc Suresi 34. ayet:

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ

Ve li kulli ummetin cealnâ menseken li yezkurûsmallâhi alâ mâ razakahum min behîmetil en’âm(en’âmi), fe ilâhukum ilâhun vâhıdun fe lehû eslimû ve beşşiril muhbitîn(muhbitîne).

      “Her ümmet için bir mensek oluşturduk.Enam cinsi bir behime üzerine Allah’ın adını ansınlar diye…”

“Enam cinsi bir behime üzerine Allah’ın adını ansınlar diye” ifadesinden mensek ( مَنسَكًا) kelimesinin kurban olduğunu anlıyoruz.Çünkü mensek ( مَنسَكًا) kelimesi ibadet , ibadet zamanı , ibadet mekanı anlamına gelir.Burada ksatedilenin hangi ibadet olduğunu bu kelimenin içinde geçtiği ayete göre kara veriyoruz.Çünkü hangi anlama geldiğini ayet kendisi açıklamaktadır.

Yani “Her millet için bir mensek oluşturduk.”  kısmını “Her bir ümmete  kurban görevini yükledik.” şeklinde anlamalıyız.

Behîmetil en’âm  ( بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ) yani behimetün minel enam demektir.Behime,  bir hayvan ; minel eman , enamdan bir behime demektir. Behime kelimesinin anlamı oldukça önemlidir.Bu kelimeye ‘ hayvan cinsi ‘ anlamını verirsek o zaman her türlü hayvan bu kapsama girer.Bu hayvanların hangisi olduğunu Kuran açıklıyor.Çünkü Allahü Teala Kuran’ı kendisi açıklamıştır.Biz bunu Hud Suresi 1-2 .ayetten anlıyoruz :

  الَر كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ

    Elif lâm râ kitâbun uhkimet âyâtuhu summe fussılet min ledun hakîmin habîr(habîrin).

“Elif , lam ,ra.Bu bir kitaptır ki ayetleri muhkem kılınmış. Hakim ve habir tarafından açıklanmıştır.”

أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ اللّهَ إِنَّنِي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ

      Ellâ ta’budû illallâh(illallâhe), innenî lekum minhu nezîrun ve beşîr(beşîrun).

“Allah’tan başkasına kulluk etmeyesiniz diye.De ki : Ben de sizin için ondan yana gönderilen bir uyarıcı ve bir müjdeciyim.”

Bu ayerlerden de anlaşılacağı üzere Allahu Teala Kuran’ı açıklamayı kimseye bırakmıyor kendisi yapıyor.Ve bu açıklamayı neden kendisi yaptığını aynı ayetlerde açıklıyor.Çünkü biz yaptığımız her ibadeti Allah’a ederiz , o istediği için yaparız.Eğer başkası açıklasaydı onun adına kulluk etmiş olurduk bu da şirk olurdu.Muhkemül fussilet denilen ayetler bir kümeyi oluşturur. Üst küme Kuran’dır.Alt kümelerin en büyüğü Fatiha’dır çünkü Allahu Teala Fatiha’ya  Kuranı Azim diyor..Bir alt küme de diğer ayelerdir.

Allahu Teala Kevser Suresinde :

1. إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ
2. فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ
3. إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ

İnnâ a’taynâkel kevser(kevsere). Fe salli li rabbike venhar. İnne şânieke huvel ebter(ebteru).

“Biz sana kevseri verdik . O halde sen de rabbin için namaz kıl , kurba kes.Asıl zürriyetsiz olan sana buğzedenin kendisidir.”

Bu sure Mekke’de iniyor.Ama peygamberimizin Mekke’de kurban kestiğine dair bir rivayet yoktur.kesmiyor olması da normaldir.Çünkü Allahu Teala Taha 114. ayette :

فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا

        Fe teâlallâhul melikul hak(hakku), ve lâ ta’cel bil kur’âni min kabli en yukdâ ileyke vahyuhu ve kul rabbi zidnî ılmâ(ılmen).

“…………Bu Kuran’da hüküm vermek için acele etme…”

Konuyla ilgili vahiy tamamlanmadığı için hüküm veremiyor peygamberimiz.Vahiy tamamlandığına göre Şu an İslam alimlerinin bu bağlantıyı kurması lazım.Biz bu bütünlüğe bakarak surelerin hangi dönemde indiğini bu ilişkiden anlayabiliriz.

           Hacc suresi 34. ayette:

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ

       Ve li kulli ummetin cealnâ menseken li yezkurûsmallâhi alâ mâ razakahum min behîmetil en’âm(en’âmi), fe ilâhukum ilâhun vâhıdun fe lehû eslimû ve beşşiril muhbitîn(muhbitîne).

      “Her ümmet için bir mensek oluşturduk.Enam cinsi bir behime üzerine Allah’ın adını ansınlar diye…”

Bu ayette enam ne demek biraz açıklıyor. Burada hangi hayvanı kurban keseceğiz onun cinsi geliyor.Enam kelimesinin de  tam olarak hangi hayvanları kapsadığını  Enam Suresinin 142-143-144. ayetlerinden anlıyoruz :

     142.ayet

وَمِنَ الأَنْعَامِ حَمُولَةً وَفَرْشًا كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ

Ve minel en’âmi hamûleten ve ferşâ(ferşan), kulû mimmâ rezekakumullâhu ve lâ tettebiû hutuvâtiş şeytân(şeytâni),innehu lekum aduvvun mubîn(mubînun).

“ Hayvanlardan da (çeşit çeşit yarattı). Kimi yük taşır, kiminin yününden döşek yapılır. Allah’ın size verdiği rızıktan yiyin ve şeytanın adımlarına uymayın (peşinden gitmeyin); çünkü o, sizin için apaçık bir düşmandır.”

143.ayet

ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ مِّنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ نَبِّؤُونِي بِعِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

        Semâniyete ezvâc(ezvâcin), minad da’nisneyni ve minel ma’zisneyn(ma’zisneyni), kul âz zekereyni harreme emil unseyeyni emmeştemelet aleyhi erhâmul unseyeyn(unseyeyni), nebbiûnî bi ilmin in kuntum sâdıkîn(sâdıkîne).

“  Sekiz çift: Koyundan iki, keçiden iki. De ki: “(Allah), iki erkeği mi haram kıldı yoksa iki dişiyi mi, ya da iki dişinin rahimlerinde bulunan yavruları mı? Eğer doğru iseniz bana ilimle haber verin.”

144.ayet

وَمِنَ الإِبْلِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ وَصَّاكُمُ اللّهُ بِهَـذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ

      Ve minel ibilisneyni ve minel bakarisneyn(bakarisneyni), kul âz zekereyni harreme emil unseyeyni emmeştemelet aleyhi erhâmul unseyeyn(unseyeyni), em kuntum şuhedâe iz vassâkumullâhu bi hâzâ, fe men azlemu mimmenifterâ alâllâhi keziben li yudillen nâse bi gayri ilm(ilmin), innallâhe lâ yehdîl kavmez zâlimîn(zâlimîne).

“ Ve deveden iki, sığırdan iki. De ki: (Allah), “İki erkeği mi haram kıldı, yoksa iki dişiyi mi, ya da iki dişinin rahimlerinde bulunan yavruları mı? Yoksa, Allah’ın size böyle vasiyet ettiğine şahitler mi oldunuz? (O’nun yanında mıydınız?). Böyle hiçbir bilgiye dayanmadan, insanları saptırmak için, Allah’a karşı yalan uydurandan daha zalim kim olabilir? Şüphesiz Allah, o zalimler topluluğunu doğru yola iletmez”

Zümer Suresi 6. ayet:

خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَأَنزَلَ لَكُم مِّنْ الْأَنْعَامِ ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ خَلْقًا مِن بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ

         Halakakum min nefsin vâhıdetin summe ceale minhâ zevcehâ ve enzele lekum minel en’âmi semâniyete ezvâc(ezvâcin), yahlukukum fî butûni ummehâtikum halkan min ba’di halkın fî zulumâtin selâs(selâsin), zâlikumullâhu rabbukum lehul mulk(mulku), lâ ilâhe illâ huve, fe ennâ tusrafûn(tusrafûne).

“ O, sizi bir nefisten yarattı. Hem sonra onun eşini de ondan var etti. Sizin için yumuşak başlı hayvanlardan sekiz eş indirdi. Sizi analarınızın karınlarında üç karanlık içinde yaratılıştan yaratılışa yaratıp duruyor. İşte Rabbiniz Allah O’dur. Mülk O’nundur, O’ndan başka tanrı yoktur. O halde nasıl haktan çevrilirsiniz?”

Demekki enam Kuran’ın delaletiyle koyun , keçi , sığır ve devedir.Eğer bu ayetler yeterince incelenseydi enamın içine hangi hayvanların gireceğini bilirlerdi.Alimler Kuran’ı Kerim’i Kuran’la açıklamak zorundadırlar.Ve de peygamberin bu konulardaki uygulamalarını örnek almak zorundadırlar.